نایب رییس انجمن هنرهای نمایشی استان یزد:
بازیگر باید در کارش جهان بینی داشته باشد
علیرضا خورشیدنام یکی از بازیگران تئاتر یزد است که برای دومین سال پیاپی به عنوان نایب رییس انجمن هنرهای نمایشی استان یزد، فعالیت میکند اوکارمند آموزش و پرورش یزد است و برای رشد و بالندگی تئاتر یز تلاشبسیاری کرده است، گفتوگو با او را بخوانید:
علیرضا خورشیدنام سال 1352 در شهر یزد به دنیا آمد، دیپلم تجربی را از دبیرستان رسولیان یزد، مدرک کاردانی هنرهای تجسمی را از تربیت معلم شهید مطهری شیراز و مدرک کارشناسی کارگردانی سینما را از دانشکده سوره اصفهان دریافت کرده است.
وی که هم اکنون
خورشیدنام در سال 71 و پس از دریافت مدرک دیپلم، در پی رسیدن به علاقه اش -سینما،تئاتر و به ویژه بازیگری- با 3 جوان تئاتری یزدی یعنی سیدحسین پیغمبری، محمد محمدسیفی و طیبه فلکیان آشنا شد که این آشنایی او را بیشتر به سوی بازیگری در تئاتر رهنمون ساخت.
او در آغاز سال 72 در راهاندازی و آغاز به کار دوباره دفتر انجمن سینمای جوانان یزد با پیغمبری، فلکیان و جلیل صالحیفر همکاری کرد و با آغاز کلاسهای انجمن سینمای جوانان، به عنوان هنرجو در این کلاسها نیز حضور یافت.
از همان سال تا به امروز او در حوزههای گوناگون هنری فعالیت میکند که از جمله آنها میتوان به نمونه های زیر اشاره کرد:
بازی در بیش از 20 نمایش، بازی در فیلمهای کوتاه دانشجویی و نقشآفرینی در سریال «آب پریا» به کارگردانی بانو مرضیه برومند،
بازیگردان فیلمهای داستانی «داور»، «سایه دوست» و «دهمین نفر»
نویسندگی و کارگردانی فیلم مستند داستانی «بیبی جان، پیر بانوی کویر» درباره زندگی خاص مادر یک شهید،
نویسندگی و کارگردانی فیلم کوتاه «قانون» برای سیمای مرکز یزد،
مجری برنامهها و همایش های گوناگون مانند: جشنوارههای تئاتر، جشنواره بینالمللی فیلم رشد، آیینهای بزرگداشت فردوسی
اجرای برنامههای تلویزیونی، گویندگی در رادیو، تهیهکنندگی و کارگردانی برنامه نمایش هفته رادیو یزد و خواندن گفتارمتن برنامههای مستند سیمای مرکز یزد
- * دلیل این که به سمت تئاتر رفتید، چه بود؟
- علاقه من به تئاتر و بازیگری سینما به دوره راهنمایی و دبیرستان بازمی گردد. پس از پایان دبیرستان، چند ماهی به عنوان کارمند بانک صادرات کار کردم اما چون کار در بانک با روحیه ام سازگار نبود از آن جا بیرون آمدم و خودم را برای شرکت در کنکور هنر آماده کردم! در ماه های پایانی سال 71 و در فاصله بین دو کنکور، به صورت پارهوقت در اداره فرهنگ و ارشاد یزد مشغول به کار شدم که به دوستی با آقایان سیدحسین پیغمبری، محمد محمد سیفی و خانم طیبه فلکیان انجامید و این آشنایی، زمینهساز فعالیت من در تئاتر شد که از این بابت بسیار خرسندم.
- * نخستین نمایشی بازی کردید، چه بود؟
- یکی از روزهای اردی بهشت سال 72 بود که آقای پیغمبری از من خواست تا سر تمرین نمایش «زنگ اول، نمایش» حاضر شوم و این آغاز رسمی کار من در عرصه نمایش شد. ابتدا منشی صحنه بودم و مدتی بعد که یکی از بازیگران نمایش یعنی علیرضا پورحسینی -که آن زمان شاگرد آقای پیغمبری در هنرستان نمایش بود- نتوانست کار را ادامه دهد من جایگزین وی شدم و شرایط برای نخستین تجربه بازیگری من فراهم شد.
- * نمایشهای بعدی شما چگونه رقم خورد؟
- در همان زمان، عباس ملازینلی یکی از بازیگران «زنگ اول، نمایش»، سرگرم کارگردانی نمایش «چشم ها را باز کنید» بود که وقتی علاقه و توانایی من در مورد بازیگری را دید، من را به سر تمرینهای نمایش خودش برد و چند روز پس از آن بازی در نمایش «چشمها را باز کنید» را به من پیشنهاد داد که برای شرکت در پنجمین جشنواره تئاتر استان آماده میشد. در سال 73 هم در تعزیه ای به کارگردانی پیغمبری بازی کردم که در حسینیه میرقطب یزد اجرا شد و پس از آن بازی در نمایش «آرش» به کارگردانی سعید شهریار را تجربه کردم و این روند ادامه پیدا کرد.
- * یعنی سینما و انجمن سینمای جوانان را رها کردید؟
- نه... به طور همزمان در انجمن سینمای جوانان هم فعالیت داشتم و 2 فیلم کوتاه 8 میلیمتری به نامهای «پول پَر» و «اره دو سر» را ساختم. البته در میانههای سال 73 نیز همکاری من با صدا و سیمای مرکز یزد آغاز شد که تا سال 79 ادامه داشت.
- * در چه زمینه هایی با صدا و سیما همکاری داشتید؟
- این همکاری از گویندگی نقشهای کوچک در نمایشهای کوتاه رادیویی آغاز شد و با اجرای برنامه صبح هفتم، گزارشگری سیما، کارگردانی و تهیهکنندگی برنامه ها و نمایشهای رادیویی، خواندن گفتار متن برای مستندهای سیمای مرکز یزد و موارد دیگر ادامه یافت. البته در آن سالها نیز توانستم برای کارگردانی نمایش رادیویی «کوچ پرستوها» به تهیهکنندگی آقای مزیدی، در نخستین جشنواره داخلی صدا و سیمای مرکز یزد، رتبه برتر را به دست بیاورم.
- * موفقترین نمایشهایی که در آنها حضور داشتید کدام است؟
- نمی دانم تعریف شما از نمایش موفق چیست ولی در این زمینه می توانم بازی در نمایشهایی اشاره کنم که بازی در هر کدام از آن ها برای من به عنوان بازیگر، چالشی خوشایند و تجربه ای جدید به همراه داشته است؛ بازی در نمایش هایی مانند: «تنهایی دریا» در سال 74 و حضور در جشنواره تئاتر دفاع مقدس،
«آهو، دختر شهر آفتاب» در سال 75 و حضور در جشنواره تئاتر فجر، «مردابنشین ها» در سال 76،
«بازی سلطان و سیاه» در سال 79 و حضور در جشنواره تئاتر استان یزد و نیز جشنواره منطقهای سمنان،
نمایش «خیابانیِ فراری» در سال 80 و حضور در جشنواره تئاتر فجر،
نمایش «داش آکل، داش آکل» در سال 82 و شرکت در جشنواره تئاتر استان
«انکار» در سال 83 و شرکت در جشنواره تئاتر دانشجویی،
نمایش «دیوانه، من هوراشیو هستم!» در سال 83،
«اژدهاک» در سال 84،
نمایش عاشورایی «سیرابترین عطشان» در سال 88،
«بازگشت افتخارآمیزمردان جنگی» در سال 91،
«ما به هم دروغ نمیگیم» در سال 93 و شرکت در جشنواره منطقه ای مشهد.
- * ضعیفترین کارهای شما چه بود؟
- اگر منظورتان ضعیفترین بازیهای من است میتوانم به بازیام در نمایشهای «بوی تلخ بهشت» در سال 84، «طلحک و دیگران» در سال 77 و نمایش «پیک» در سال 84 اشارهکنم. البته هر چند به همراه این نمایشها در جشنواره های استانی و بیرون از استان شرکت کردم و برای بازی در نمایشهای «بوی تلخ بهشت» و «پیک»، جایزه بازیگری هم گرفتهام ولی خودم از بازیهایم راضی نبودهام و جایزه را ملاکی برای خوب بودن کارم ندانسته ام؛ هر چند که از کارهای دیگرم نیز صد درصد راضی نیستم!
- * مشکل اساسی بازیگران تئاتر چیست؟
- شتابزدگی برای روی صحنه رفتن، نداشتن تحلیل و شناخت درست از نقش، از مهم ترین مشکلات بازیگران تئاتر یزد است. بیشتر دوستان جوان چه کارگردان و چه بازیگر از مرحله دورخوانی و روانخوانی متن، با شتاب و دستپاچه میگذرند .دیگر این که هر نقشی را میپذیرند و بازی میکنند، یعنی هر نقشی پیش آمد، خوش آمد.
برای شماری از دوستان من، کار تئاتر – بازیگری، کارگردانی و چه فعالیت در زمینه های دیگر تئاتر- برایشان «باری به هر جهتی» شده است! این به نظر من درست نیست.
آن ها تنها و تنها دوست دارند که کارگردان شوند و یا روی صحنه بروند و نمایش بازی کنند! جامعه شناسی، دغدغه خودشان به عنوان یک هنرمند و نیاز فرهنگی و اجتماعی جامعه برایشان اهمیتی ندارد!
هنگامی که دوستی تلفن می زند و از من می خواهد یک متن کمدیِ کم بازیگر یا متن تک نفره و یا نمایش نامه ای با فلان مشخصات ظاهری – نه محتوایی و فنی- را برایش معرفی کنم تا او آن متن را برای اجرای عموم یا فلان جشنواره ای کارکند، برای من اوج درد و فاجعه هست!
باور دارم که یک هنرمند و حتی یک «بازیگر هنرمند» هم که بیشتر موارد برای بازی در نمایش یا فیلمی انتخاب می شود باید و می تواند در کار خودش دارای یک جهانبینی باشد، در غیر این صورت یک روبات یا اپراتور صرف میشود و اینجاست که نمیتواند در ارائه نقش خوب و قوی و تأثیرگذار عمل کند.
- * در تئاتر به غیر از بازیگری در موارد دیگری هم فعالیت داشتهاید؟
- در طول این سالها، کارهای اجرایی گوناگونی انجام دادهام، سردبیری بولتن جشنوارههای تئاتر، مسئولیت روابط عمومی انجمن نمایش استان یزد، عضویت در ستادهای برگزاری جشنوارههای تئاتر، در زمان فعالیت خانه نمایش یزد که از دوران خوب تئاتر یزد به شمار میرود نیز مدتی رئیس کانون بازیگران و مدتی نیز مسئول کمیته تئاتر کودک و نوجوان خانه نمایش بودم، مدیریت وبلاگ خبری انجمن نمایش و پس از آن سایت انجمن نمایش نیز به عهده من بوده و هماکنون نیز مدیر سایت «درگاه تئاتر ایران» بخش استان یزد هستم که این درگاه با نشانی www.yazd.theater.ir زیرشاخه سایت کشوری ایران تئاتر است. در 2 دوره گذشته انجمن نمایش یزد نیز به عنوان نایب رئیس، سرگرم انجام وظیفه بودم.
- * به عنوان عضوی از شورای انجمن نمایش یزد، وضعیت نمایش استان را چگونه ارزیابی میکنید؟
- نسبت به سالهای پیش بهتر شده ولی هنوز جای کار بسیاری هست. خوشبختانه چند سالی می شود که تولید نمایش در استان فقط منحصر به جشنواره نیست و از حالت فصلی بیرون آمده است.
در این چند سال فعالیت گروههای نمایشی بیشتر شده که البته نباید نقش اداره فرهنگ و ارشاد به ویژه آقای علی غیاثی مدیرکل نجیب و هنردوست این اداره و به ویژه پشتیبانی خوبشان از انجمن نمایش یزد را فراموش کنیم.
در چند سال گذشته اداره کل فرهنگ و ارشاد در راستای آموزش و تولید تئاتر پشتیبانی بهتر و بیشتری انجام میدهد ولی با این همه، بهبود وضعیت تئاتر نیازمند کوشش تکتک دوستان تئاتری در همه زمینههاست.همه باید سواد و بینش تئاتری خود را بالا ببریم و با احترام گذاشتن به شعور و اندیشه مخاطب، نمایش تولید کنیم تا بتوانیم سطح سلیقه فرهنگی، هنری مخاطب را بالا ببریم.به گفته یکی از پیشکسوتان تئاتر، باید حواسمان باشد که سلیقه و خواست مخاطب با نیاز او متفاوت است.
- * چه راهکارهایی برای بهبود این وضعیت پیشنهاد میکنید؟
- همیشه دادن راهکار و پیشنهاد آسان است ولی مهم اجرایی شدن آن است. خوشبختانه یکی دو ماه است که شورای مشورتی تئاتر به پیشنهاد مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده است. در این شورا 12 نفر از دوستان تئاتری شامل پیشکسوتان، دانشآموختگان و فعالان تئاتر حضور دارند و در تدارک تدوین برنامه 10 ساله تئاتر هستند.
یکی از مشکلاتی که امروزه کیفیت آثار تئاتری را خدشهدار کرده، نگاه تجاری به تئاتر است. این که یک نمایش به لحاظ اقتصادی بتواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد و وابستگیاش به دولت کم شود، خوب است، ولی اگر به این بهانه بخواهیم تنها به خواست مخاطب و تئاتر تن بدهیم و فرهنگ و هنر ایران را از این هنر نجیب و ارزشمند تهی کنیم کاری نابخشودنی است؛ اینکه بتوانیم از تولید تئاتر خود کسب درآمد کنیم، بسیار خوب و پسندیده است ولی اگر بخواهیم برای تجارت و کسب درآمد، هنر خود را بفروشیم و تن به سفارش بدهیم، به تئاتر نیمهجان استان ستم کردهایم.
ما باید آن قدر توانمند و هنرمند باشیم که بتوانیم نمایشهایی به صحنه ببریم که هم عوام بفهمند و هم خواص بپسندند؛ در این صورت نمایشهای ما هم با کیفیت میشوند و هم با درآمد؛ در غیر این صورت اگر تا چند سال دیگر در روی همین پاشنه تجارت بچرخد، به گفته یکی دیگر از پیشکسوتان باید تابلو سر در سالنهای نمایش را تغییر داد و مثلا به جای «تالار هنر» نوشت: «بنگاه هنر»
سخن پایانی؟
برای تک تک اهالی فرهنگ و هنر سرزمینم به ویژه بزرگانی که تا همیشه وامدار هنر و فرهنگ و ادب و پشتکار و ایستادگی و آزادگی آنها هستیم آرزوی شادی و تندرستی و سربلندی دارم.
منبع: سایت روزنامه همشهری