سومین نشست آشنایی با مباحث کاربردی طراحی صحنه در تالار هنر یزد برگزار شد

در آغاز این نشست، احسان زرین آبادی یکی از اعضای اصلی گروه تئاتر "آرسو" انواع صحنه های نمایشی را بر شمرد و در این راستا به صحنه های میدانی یا گرد – هلالی یا سه سویه – قاب عکسی – آزاد، مانند سالن چهارسوی تهران – متحرک، مانند آن چه بر روی درشکه ها و یا کامیون ها اجرا می شود – موقت و خیابانی اشاره کرد.

وی در بیان ویژگی و کاربرد صحنه های آزاد گفت: این گونه از صحنه ها با خواست و دیدگاه بزرگانی مانند برتولت برشت هم خوان و هماهنگ بوده و هستند، چون برشت می‌خواست همه ی ماجرا و جزییات نمایش، حتی پروژکتورها، پیش روی تماشاگرانش باشد تا هر دم به آن ها یادآوری شود که در آن سالن سرگرم دیدن نمایش هستند؛ پس آدم های روی صحنه نیز بازیگرانی هستند که به ایفای نقش می پردازند، و خود آدم‌ها نیستند!

زرین آبادی گفت: چنین دیدگاهی به پیدایش صحنه های آزاد یا بلک باکس/ جعبه سیاه  انجامید.

احسان زرین آبادی در بخش دیگر این نشست آموزشی، به بررسی ساختار فیزیکی و هندسی صحنه های گرد، سه سویه، قاب عکسی و بلک باکس پرداخت.

پس از او، ابوالفضل سلیمی گرداننده ی نشست شد و در همان آغاز به تفاوت های "مخاطب" و "تماشاچی" پرداخت و گفت: به نظر من "مخاطب" به گروهی گفته می شود که پرورش می یابد، اهل مطالعه هست، می اندیشد، پس به گونه ای نخبه است و در همین راستا حق انتخاب دارد.

وی افزود: اما "تماشاچی" همیشه وجود دارد! شمار "تماشاچی" ها فراوان تر است و هنر را بیشتر برای تفریح و سرگرمی می خواهند.

سلیمی ادامه داد: کارگردان هایی که نمایش های خو را در "بلک باکس" اجرا می کنند بیشتر در پی مخاطب هستند تا تماشاچی صرف!

طراح صحنه ی با تجربه ی یزد، در بخش دیگر سخنانش ضمن برسی وضعیت فلسفه ی هنر مدرن، جریانات سیاسی، معماری، نقاشی و رقص؛ ریشه های پیدایش تاتر تجربی و نیز "تئاتر بی چیز" گروتفسکی، به فلسفه وجودی "بلک باکس" اشاره کرد و گفت: گروتفسکی کارگردانی تجربه گرا بود وهم زمان که روی بازیگر کار می کرد به مخاطبش نیز می اندیشید و در راستای کم کردن و یا برداشته شدن هر چه بیشتر فاصله فیزیکی و حسی میان بازیگر و مخاطب، به کار در فضایی آزاد/ بلک باکس روی آورد.

 او رویدادهای پیرامون یک هنرمند را در پیدایش سبک ها، شیوه ها و پاره ای از نوآوری ها موثر دانست و گفت: مثلا  درگیری ها و جنگ های قرن بیستم و ...باعث شد هنرمندان و نویسندگان به تنهایی و درون خود خزیده و درون گرا شوند که در این راستا شاید بتوان گفت سالن های بلک باکس نمادی از درون گرفته و تاریک و غم آلود هنرمند است!

وی سپس به بزرگی و بلندی چشمگیر قصرها، سالن های نمایش سلطنتی و کلیساها اشاره کرد و گفت: در معماری مدرن از بلندی معماری کم شد و ساختمان ها بیشتر در سطح و افق گسترش یافت. بنابراین رویارویی و چیرگی افق و زمین در معماری، برعظمت و عمودی بناهای قدیمی را می توان از ویژگی های معماری مدرن دانست که در هنرنمایش زمینه ساز پیدایش سالن های بلک باکس شد.

سلیمی همچنین به تکیه انسان بر اندیشه و تجربه گرایی انسان مدرن اشاره گفت: در دوران مدرنیته انسان در مرکز توجه قرار گرفت و از این رو در نمایش هایی که در بلک باکس اجرا می شود، بازیگر بیش از هر صحنه ی دیگری دیده می شود و اهمیت پیدا می کند؛ بازیگر در صحنه ی بلک باکس، چهره در چهره مخاطب و نفس به نفس او به ایفای نقش می پردازد و بیش از بازی در هر صحنه ی دیگری دیده می شود و اهمیت پیدا می کند. این اهمیت به مخاطب نیز داده می شود، چون مخاطب هنگام تماشای نمایشی در صحنه ی بلک باکس، خود را در میان معرکه و در وسط بازی حس می کند؛ او خود را هم بازی بازیگر می پندارد. بازیگر هم دیگر از بالای صحنه ی قاب عکسی و در میان یک معماری تزیین شده و آن چنانی، بر سر مخاطب فریاد نمی کشد، بلکه چنان بازی می کند و دیالوگ می گوید که گویی حرف هایش را آرام و در گوشی با مخاطب نجوا می کند!

ابوالفضل سلیمی در پایان سخنانش گفت: از دوستان و هنرمندان اهل اندیشه در حوزه تئاتر و حتی رشته های دیگر هنری دعوت می کنم تا با شرکت دراین گونه نشست ها بر پویایی و بارور شدن گفت و گوها بیفزایند چون باور دارم که این نشست ها از انگشت شمار نشست هایی است که بر پایه ی گفت و گوی آزاد پیرامون یک موضوع مشخص شکل گرفته و اساس آن تبادل اندیشه ها و بررسی ایده‌ها به گونه ای کاربردی است.