نویسنده و کارگردان یزد:
جشنواره ها به تکلیف اداری تبدیل شده اند
از سری گفت و گوهایی که انجمن نمایش یزد با کارگردان های سراسر استان ترتیب داده، نوبت به سعید شهریار رسیده است. سعید شهریار نمونه ی خوبی است از کسانی که تئاتر دانش آموزی، زمینه ساز جوانه زن، رشد و شکوفایی آن ها بوده است. شهریار که یکی از نمایش نامه نویسان خوب استان به شمار می رود به همراه چند نفر از دوستانش همچون عباس ملازینلی، سعید حکایتی و ... در سال ۷۲ گروه تئاتر سپهر جوان را بنیان گذاشتند، گروهی که به پشتوانه و رهبری «احمدعلی مهدی نژاد» زمینه ساز رشد و پویایی جوانانی شد که تا پیش از آن در زیر سایه بزرگان آن سال های نمایش یزد، چندان دیده نمی شدند. شهریار با نویسندگی و کارگردانی نمایش هایی مانند طغیان خدایان، آهو، دختر شهرآفتاب، روزگار رسوایی مرد عاشق، خودکشی احمقانه ی یک سرباز، کیش مهر و ... جایگاه ویژه ای در تئاتر یزد برای خود دست و پا کرد.«طبیب اجباری» آخرین تجربه او در کارگردانی است که نوروز ۹۵ در تالار شرف الدین علی روی صحنه بود.
- ارزیابی شما از وضعیت کنونی تئاتر یزد به لحاظ کمی و کیفی، در مقایسه با چند سال پیش چیست؟
- همانطورکه می دانید تئاتر یزد از میانه دهه هشتاد دچار یک بحران شد و متاسفانه هنوز به سامان مطلوب خود نرسیده است. بیشترین آسیب هم از جانب نداشتن یک برنامه دراز مدت و تقویت نهاد صنفی متوجه تئاتر شده است.اما خوشبختانه روندی از اواسط سال گذشته آغاز شد که به گسسته شدن بند ناف گروه های تئاتر از بودجه های دولتی انجامید! این اتفاق مبارک نتیجه اش این بود که حدود 7 ماه مستمر چند نمایش هم زمان روی صحنه بودند. البته نه به این معنا که تئاتر کاملا خصوصی و آزاد از یارانههای دولتی شکل گرفته باشد(امری که در کشور ما تقریبا محال است) اما از آن زمان خوداتکایی گروه های تئاتری بیشتر شده که باید به فال نیک گرفت. در بخش کیفی هم هرچند نمایش هایی که در این مدت روی صحنه رفتند چندان جهش تکنیکی نسبت به آثار پیشین خود نداشتند اما برگزار نشدن جشنواره استانی سال گذشته و جایگزین شدن «هفته تئاتر» با رویکرد آموزشی، نتایج ارتقا کیفی بدنبال خواهد داشت که در درازمدت اثر خود را نشان خواهد داد.
-
- در ماههای پایانی سال 94 شاهد اجرای نمایشهای گوناگون در سالنهای نمایش یزد و برخی شهرستانها بودیم، دلیل این رویداد را چه می دانید؟
- جراهای پیوسته و مستمر از اواسط سال 94 بیشتر نمایانگر توانایی تئاتر غیردولتی یزد است. به این معنی که وقتی جشنواره استانی 94 برگزار نشد گروه ها ناامید از حمایت های مالی جشنواره و همچنین فروکش کردن هیجان کاذب جشنواره به اصلی ترین تکیه گاه تئاتر یعنی تماشاچی روی آوردند. اما این رویکرد معطوف به نمایشهای کمدی و طنز بود. تماشاچی که هنوز بهعنوان تماشاچی حرفه ای و اندیشمند تئاتر تربیت نشده است با همان نگاه تفننی روانه سالن تئاتر شد. گروههای نمایشی هم در جذب این طبقه از جامعه موفق بودند، اما تئاتر معیار و پرسش گر جایی پیدا نکرد. هم هنرمندان تئاتر نتوانستند به لحاظ مالی آن را مدیریت کنند و هم تماشاچی دست پرورده ی تلویزیون تمایلی به اندیشیدن در تاریکی سالن تئاتر ندارد. در هر صورت نقطه تلاقی نیاز تماشاچی و رویکرد طنازانه هنرمندان دیرنپایید.
-
- پیشنهاد شما برای استمرار این جریان و پویایی بهتر و بیشتر تئاتر یزد چیست؟
- اگر قرار به پویایی روند استمرار تئاتر در یزد باشد باید این خوداتکایی گروه های تئاتری را جدی گرفت نه این که موجی گذرا باشد. برای جدی گرفتن هم نیاز به نگاه آسیب شناسی و رفع موانع است. سالنها شدیدا مشکلات فنی دارند. سایر نهادهای دولتی متمرکز و هماهنگ نیستند و در نتیجه کارهای موازی صورت میگیرد که خنثی کننده هم دیگرهستند؛ و مهمتر از همه این حرکت نیاز به مدیریت و برنامه ریزی دارد وگرنه بهزودی بنیه ی همین چند گروه هم تحلیل می رود و خسته می شوند. تئاتر یزد برای استمرار و پویایی نیاز به تدوین سند چشم انداز و در ذیل آن برنامه های اجرایی 3 ساله دارد؛ رویکرد این چشم انداز هم اگر به سوی حرفه ای سازی تئاتر یزد باشد گمان می کنم سودمند باشد.
- ارزیابی و دیدگاه شما دربارهی جریان هایی که به تازگی هنرمندان تئاتر و تئاترهای روی صحنه را نشانه گرفته و برای آن ها جوسازی می کند، چیست؟
- حوزه فرهنگ وسیع و بیکران است با متغییرهای زیاد. در طول تاریخ جریانهای بسیاری بوده اند که کوشش کرده اند در معادلات فرهنگی تاثیرگذار باشند اما فقط آنهایی ماندگار شده اند که به تعامل فرهنگی قائل بوده و باور داشتهاند حیات شان در گرو حیات سایر جریانها و دیدگاههای فرهنگی است.هیچ گاه فرهنگ با بخش نامه و تهدید و تحدید و اتهام زنی قوت نگرفته است. شاید در سطح، موجی بهراه بیفتد اما خیلی زود فراموش می شود. اصلا عرصه فرهنگ عرصه گفت وگو و تعامل است. جریان هایی که به سمت تئاتر شلیک میکنند غافل هستند که همه در یک کشتی نشسته ایم و سوراخ کردن آن به زیان خودشان هم هست.جشنواره سال گذشته که برگزار نشد چه فاجعه ای رخ داد؟ یا جشنوارهی سال پیش از آن که برگزار شد چه تاج گلی به سر تئاتر یزد زد؟ این جو کاذب جشنوارهها چند سال است که به بیراهه رفته و شده اند یک تکلیف اداری، نه یک رویداد خلاقانه هنری.
-
- جشنواره بیست و پنجم تئاتر استان برگزار بشود یا نشود؟ چرا؟
- اول باید جریان مستمر تئاتر با دربرگیرندگی همه مخاطبان و سلایق بوجود بیاید و سپس برایش جشن گرفت نه اینکه بزورتزریق یک بودجه محدود چند گروه شتاب زده نمایشی تولید کنند و بعد هم برای رتبه وجایزه به جان هم بیفتند و بروند تا سال بعد و تکرار همین بازی مسخره! ای کاش و ای کاش طراحان جشنواره ها در مرکز هنرهای نمایشی یک بار فراخوان بدهند که همه هنرمندان طرح و ایده های جایگزین خود را ارائه کنند. حتما از بین این همه هنرمند تئاتر در ایران می شود به یک جمع بندی رسید.
- شما در جشنواره امسال شرکت می کنید؟ چرا؟
- اگر مطمئن باشم که بودجه از راهی غیر از جشنواره هم به گروهها میرسد هرگز شرکت نخواهم کرد.